Ν’ ακουστεί η φωνή σου πέτρα…
«Επιμένω να κάνω γλυπτική και μάλιστα γλύφοντας, πελεκώντας τις πολύ σκληρές πέτρες που και το διαμάντι αναστενάζει για να τις κόψει… Τις δουλεύω μ’ ένα δικό μου τρόπο, δικό μου ύφος και ήθος. Από τις σχολές, παλιές και νέες, δε με κράτησε καμιά. Ακολουθώ πιστεύω τη δική μου…» . Γλύπτης και ζωγράφος, λογοτέχνης και λαογράφος, πλάστης και μύστης, ο Μιχάλης Κάσσης, δίκαια θεωρείται σαν μία από τις πιο γνήσιες και πηγαίες φωνές της γλυπτικής μας.
Μετά τις ενότητες «Μορφές και μνήμες», «Ελλάδα και Αντίσταση», «Δημοτικό και έντεχνο τραγούδι», «Οικολογία» κ.ά., ο Μ. Κάσσης παρουσιάζει τις «Ελληνικές μορφές» σε γρανιτόπετρες της Μάνης και της Ικαρίας. Πρόκειται για μια σειρά γλυπτών της τελευταίας δεκαετίας. Ανάμεσά τους το μεγάλο ανάγλυφο «Ελλάδα», η «Ειρήνη» με τη μορφή γυναίκας που κλείνει στην αγκαλιά τα παιδιά της, ο «Αντάρτης» και η «Αντάρτισσα», ο «Διγενής», η «Παλαιστίνη», η «Μικρασιάτισσα μάνα», αλλά και η «Μάνα» των ανυπεράσπιστων παιδιών του πλανήτη… Εργα διαχρονικά, που κλείνουν μέσα τους τον πόνο και τα βάσανα, τον αγώνα και την ελπίδα, τη μνήμη και την ιστορία αυτού του «κόσμου του μικρού του μέγα».
«Σαν καθοριστικά χαρακτηριστικά της γλυπτικής του Κάσση», σημειώνει ο Χρύσανθος Χρήστου, στον κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση, «πρέπει να θεωρηθούν η ιδιαίτερη απασχόλησή του με την ανθρώπινη μορφή σαν αφετηρία και ο προσωπικός συνδυασμός των τύπων της αρχαίας ελληνικής πλαστικής παράδοσης με τις σύγχρονες αναζητήσεις και των σφραγισμένων από το χρόνο μορφών της λαϊκής τέχνης με τις πειραματικές τάσεις του παρόντος».
Οι σκληρές και ατίθασες γρανιτόπετρες της Μάνης και της Ικαρίας, σμιλεύτηκαν και χαράχτηκαν με κόπο και μόχθο. Με τον ματρακά, τα κοπίδια, τις φαγάνες, τα καλέμια και τα βελόνια, ο Μ. Κάσσης «λευτερώνει ίσα ίσα τη μορφή που υπάρχει μέσα τους, κι αφήνει την υπόλοιπη πέτρα, ακατέργαστη, ανέπαφη, να αναδίνει και να συγκρατεί τη μορφή που νικάει το χρόνο». Ιδιαίτερα η γρανιτόπετρα της Μάνης, που συναντιέται άφθονα στην πατρίδα του, είναι «ένα υλικό που έχω ζήσει, έχω αφουγκραστεί, έχω νιώσει σαν κομμάτι του εαυτού μου».
«Η γλυπτική για το Μ. Κάσση», αναφέρει ο Χρύσανθος Χρήστου, «είναι πάντα μια αδιάκοπη πάλη με το υλικό, το οποίο άλλοτε δίνει τις μορφές του στο δημιουργό κι άλλοτε δέχεται δουλικά να υπηρετήσει τις προθέσεις του και να εκφράσει τις ανησυχίες του… Την πέτρα την εργάζεται άμεσα, τη σκάβει χωρίς προκαταρκτικά προπλάσματα σε μαλακό υλικό – πηλό, γύψο, κερί, πλαστελίνη – και αποβλέπει να αξιοποιήσει τον ίδιο το χαρακτήρα και τις εκφραστικές της δυνατότητες».
«Κάθε φορά που πρόκειται να αρχίσω ένα έργο», αναφέρει ο Μ. Κάσσης, «ανάλογα με το θέμα, το υλικό, τη διάθεση, τον τόπο, το χρόνο που έχω κάθε φορά, δουλεύω έτσι που νιώθω. Πάντα προσπαθώ να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου και νομίζω υπηρετώ την Τέχνη, τη γλυπτική χωρίς να φοβάμαι τη δουλειά, τα υλικά, προβαίνω με τόλμη, κόπο, μόχθο. Σε κανένα γλυπτό, ακόμα και στα υπερφυσικά ηρώα, δε χρησιμοποιώ, δεν αντιγράφω μοντέλο ή πρόπλασμα, αλλά όλα δουλεύονται απ’ ευθείας στην κοικαγρίκιτη πέτρα, στο μάρμαρο, στον ορείχαλκο».
Ο Μιχάλης Κάσσης γεννήθηκε στον Πάληρο της Μέσα Μάνης. Σπούδασε γλυπτική, κεραμική, γυψοτεχνία και χαλκοχυτική στην ΑΣΚΤ. Επί 28 χρόνια διηύθυνε τα εργαστήρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (ΤΑΠ). Έργα του υπάρχουν σε πολλούς δημόσιους χώρους της χώρας μας, Ερέτρια, Σπάρτη, Ανώγεια, Ηλιούπολη, Χαλάνδρι, Λιόσια, Αρεόπολη, Πύργος Δυρού, Ν. Μάκρη, Λαύριο κ.ά. Τα έργα του αυτά είναι σε μάρμαρο ή ορείχαλκο και πρόκειται για μνημειακών διαστάσεων έργα (ύψος 3-6,5 μέτρα).
Στο Χιούστον του Τέξας των ΗΠΑ, στην είσοδο του μεγάλου σταδίου της πόλης υπάρχει έργο του με ένα αθλητή σε υπερφυσικό μέγεθος, που με τη δάδα του μεταφέρει το ελληνικό φως. Μικρότερα έργα του υπάρχουν σε πόλεις της Αμερικής και της Κιργιζίας, αλλά και στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, σε πολιτιστικά κέντρα, κολλέγια και ιδιωτικές συλλογές. Έχει φιλοτεχνήσει πολλές προτομές, μεταξύ αυτών του Γ. Ρίτσου, του Κώστα Δαβάκη, του Κώστα Βιδάλη, του Νικόλαου Πολίτη κ.ά. Πολλά από τα έργα του είναι σε πέτρα, με προτίμηση στη μαύρη μανιάτικη πέτρα που είναι από τα πλέον σκληρά υλικά της φύσης.
Ως ανήσυχο πνεύμα ο Μιχάλης Κάσσης ασχολείται εκτός από τη γλυπτική, με τη λαϊκή αρχιτεκτονική, τη λαογραφία και τη λογοτεχνία. Έχει κάνει μεγάλο αριθμό ομιλιών σχετικά με τα παραπάνω θέματα σε Πολιτιστικά Κέντρα και άλλους συναφείς χώρους. Ανάμεσα σ’ αυτές και η ομιλία του στα Λαγκάδια στην πρώτη εκδήλωση των ΑΝΘΕΩΝ, τον Αύγουστο του 2013 με θέμα το Μανιάτικο Μοιρολόγι.
Ο Μιχάλης Κάσσης από την πρώτη στιγμή δημιουργίας της Κίνησης Πολιτών ΑΝΘΗ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ βοήθησε ουσιαστικά την προσπάθεια της για την προστασία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής καθώς και την καταγραφή και αποτίμηση του έργου των Λαγκαδινών μαστόρων.
Ο καλλιτέχνης παλεύει με το σκληρό υλικό για να αποδώσει την ανθρώπινη μορφή, με φίλτρα την ελληνική πλαστική παράδοση, τη λαϊκή τέχνη και τον σύγχρονο πειραματισμό.
Γλύπτης, αλλά και ζωγράφος, λογοτέχνης και λαογράφος, ο Μιχάλης Κάσσης θεωρείται σαν μία από τις πιο γνήσιες και πηγαίες φωνές της σύγχρονης ελληνικής γλυπτικής. Τα έργα του είναι διαχρονικά και κλείνουν μέσα τους τον πόνο και τα βάσανα, τον αγώνα και την ελπίδα, τη μνήμη και την ιστορία αυτού του «κόσμου του μικρού του μέγα».
